Gallery

Επικοινωνία

Ο Ψυχολόγος Δημοσθένης Κ. Παναγιώτου μας εξηγεί τι είναι ο θυμός…

…και απαντάει σε ερωτήσεις αναγνωστών!

Τι είναι ο θυμός;
Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό, συνήθως υγιές ανθρώπινο συναίσθημα. Αλλά όταν ξεφεύγει από έλεγχο, γίνεται αποδομητικός, και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη δουλειά, στις διαπροσωπικές σχέσεις, και να επηρεάσει όλη την ποιότητα ζωής, ενώ μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε σα να βρισκόμαστε μέσα στη διαρκή δίνη μιας κατάστασης απρόβλεπτης κι επικίνδυνης, με απίστευτα φορτισμένο συναίσθημα. Επιστημονικά, ο θυμός είναι ένα συναισθηματικό καθεστώς, που διαφοροποιείται αυξωμιούμενο σε ένταση, από μια απλή ενόχληση, έως κι το απόλυτο μίσος. Παρουσιάζει βιολογικά συμπτώματα, όπως άνοδο των καρδιακών σφίξεων και της αρτηριακής πίεσης, καθώς και αύξηση των επιπέδων των λεγόμενων ενεργειακών ορμονών, δηλ. της αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης.

Ο θυμός προκαλείται από εξωτερικά κι εσωτερικά αίτια. Μπορεί να νευριάσουμε με κάποιο άτομο ή κατάσταση, ή ακόμα και από την ανησυχία μας για κάποιο προσωπικό πρόβλημα ή την οικονομική μας κατάσταση. Τραυματικές ή δυσάρεστες αναμνήσεις, μπορούν επίσης να πυροδοτήσουν θυμό.

Ο ενστικτώδης (και αφιλτράριστος) τρόπος με τον οποίο εκφράζουμε το θυμό μας, είναι να απαντούμε απότομα σε μια ερώτηση. Ο θυμός είναι η φυσική απάντηση στις απειλές, που κινητοποιεί δυναμικές και συχνά επιθετικές συμπεριφορές και αισθήματα, οι οποίες μας επιτρέπουν να υπερασπιζόμαστε τους εαυτούς μας όταν δεχόμαστε επίθεση. Έτσι, σε κάποια επίπεδα είναι απαραίτητος για την επιβίωσή μας.

Από την άλλη μεριά βέβαια, δεν είναι δυνατό να επιτιθέμαστε σε όποιο πρόσωπο ή κατάσταση πιστεύουμε πως μας απειλεί. Οι νόμοι, οι κοινωνικές επιταγές και η κοινή αίσθηση αυτοελέγχου, τοποθετούν όρια στο πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ο θυμός μας.

Χρησιμοποιούμε διάφορα μέσα συνειδητής και ασυνείδητης διαχείρισης των επιθετικών μας διαθέσεων.
Τα τρία βασικά στάδια που περνάει ένας θυμωμένος άνθρωπος ειναι:

  • η έκφρασή του,
  • η εκτόνωση
  • και η χαλάρωση-ηρεμία.

Το να εκφράζουμε το θυμό μας με εκφραστικούς και όχι επιθετικούς τρόπους, είναι ο υγιέστερος τρόπος έκφρασής του.

Επίσης, η ύπαρξη μιας σαφούς κι υγιούς εικόνας για τον εαυτό μας, τους στόχους και τα μέσα με τα οποία θα τους επιτύχουμε, χωρίς να προκαλούμε κακό στους γύρω μας, είναι ένα μέσο που μας βοηθάει να μην μπούμε στην κατηγορία αυτών που είναι πιεστικοι, απαιτητικοί και ίσως τελικά επιθετικοί, όταν θυμώνουν.

Κάποιοι άνθρωποι συγκρατούν ή ακόμα και αρνούνται τα συναισθήματα θυμού; Είναι πιο δυνατοί από εμένα;
Πρέπει να πούμε για αρχή, πως δεν υπάρχουν άνθρωποι που δε θυμώνουν. Ο άνθρωπος ως οντότητα, είναι αποτέλεσμα μιας γενετικής ιδιοσύστασης, πληροφοριών που υπάρχουν μέσα στο κύτταρό του δηλαδή, αλλά και κοινωνικά εκμαθημένων συμπεριφορών, που είναι αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο μεγάλωσε, κατά κύριο λόγο. Μεγαλώνοντας σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, κάποιοι έχουν μάθει να διαχειρίζονται το θυμό τους, κυρίως γιατί στην εξελικτική τους διαδικασία, βρέθηκε κάποιος κοντά τους, που τους έμαθε πώς να τον διαχειρίζονται.
Στην κοινωνική ζωή μας, αυτή δηλαδή που περιλαμβανει τουλάχιστον έναν άνθρωπο ακόμα, πολλοί είναι οι λόγοι που συγκρατούμε το θυμό μας:

  • οι εμπειρίες,
  • η προσπάθεια να μην πληγώσουμε κάποιον,
  • ο εσωτερικευμένος κοινωνικός έλεγχος
  • και ο φόβος μιας επαπειλούμενης ποινής (ως αποτέλεσμα μιας ανεξέλεγκτης έκφρασης θυμού), είναι κάποιοι από αυτούς.

Κάποιοι από εμάς, επιλέγουν να μη δείχνουν το θυμό τους με θεαματικούς και θορυβώδεις τρόπους, αλλά μετατοπίζουν τις εκφράσεις αυτές για άλλες, μεταγενέστερες στιγμές, προσωπικές ή οχι. Οι άνθρωποι αυτοί, που διαρκώς δεν διοχετεύουν κάπου δημιουργικά το θυμό τους ή δεν εκφράζονται λεκτικά, συνήθως επιλέγουν να είναι και κοινωνικά αποσυρμένοι, απομονωμένοι ή αρρωσταίνουν σωματικά.

Θα πρέπει επίσης να ξέρουμε, πως η άρνηση των συναισθημάτων θυμού, αλλά και γενικά των συναισθημάτων, είναι σύμπτωμα παθολογίας χαρακτήρα, η οποία με βεβαιότητα ακολουθείται και από άλλα συμπτώματα, τα οποία συνιστούν μια κλινική εικόνα, αλλά ας μην επεκταθούμε σε λεπτομέρειες που ίσως κουράσουν.

Πες μου Δημοσθένη…

  1. Η φίλη μου δείχνει πως δε θυμώνει, αλλά η συμπεριφορά της είναι «κάπως». Μπορεί να έχει σχέση αυτό;
    Ο άκαιρα εξεφρασμένος θυμός, αυτός δηλαδή που μαζεύτηκε γιατί δεν εκφράστηκε όταν έπρεπε, μπορεί να μας δημιουργήσει πάρα πολλά προβλήματα, με παθολογικές εκφράσεις  θυμού, όπως η παθητική-επιθετική συμπεριφορά (όπου ένα γνωστό χαρακτηριστικό της είναι οι λεκτικές πισώπλατες επιθέσεις σε ανθρώπους, χωρις συγκεκριμένο λόγο) ή η υιοθέτηση κυνικής και εριστικής προσωπικότητας, την οποία εύκολα αναγνωρίζουμε αν κοιτάξουμε γύρω μας. Οι άνθρωποι που διαρκώς κριτικάρουν τα πάντα και τους πάντες και κάνουν κυνικά σχόλια, δυστυχώς δεν έχουν μάθει πως να εκφράζουν το θυμό τους, με αποτέλεσμα, συνήθως να μην έχουν κι επιτυχείς κοινωνικές σχέσεις.
  2. Ο άντρας μου όταν νευριάζει, χάνει τον έλεγχο. Δε μπορεί να συγκρατηθεί; Γιατί είναι έτσι;
    Τα άτομα που νευριάζουν εύκολα, σε γενικές γραμμές παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα ανεκτικότητας στην πίεση, θεωρώντας πως δεν πρέπει να είναι αντικείμενα πίεσης, ξεβολέματος ή ενόχλησης. Παίρνουν τις καταστάσεις πολύ σοβαρά, «τοις μετρητοίς» κι ενοχλούνται όταν μια κατάσταση δεν είναι ακριβώς δίκαιη κατά τη γνώμη τους, πχ όταν τους παρατηρούν για ένα μικρό λάθος.
    Τι τους κάνει έτσι; Πολλά! Μια αιτία μπορεί να βρίσκεται στο γεννετικό μας κώδικα, και να είναι κομμάτι της φυσιολογίας μας. Έχει παρατηρηθεί πως μερικά παιδιά γεννιούται ευαίσθητα, ευερέθιστα, και πως αυτά τα σημάδια ειναι παρόντα από την πρώιμη παιδική ηλικία. Επίσης, κοινωνικοί λόγοι και λόγοι κουλτούρας, όπως το ότι ο θυμός και η έκφρασή του είναι κάτι το αρνητικό, μας οδηγούν στο να μαθαίνουμε πως να εκφραζόμαστε σε δυσάρεστες, σε στενόχωρες στιγμές, αλλά όχι και όταν είμαστε νευριασμένοι. Έτσι, αφού μαθαίνουμε πως είναι ταμπού να εκφράζουμε το θυμό μας, δε μαθαίνουμε και πώς να τον διαχειριστούμε όταν πρέπει. Επίσης, το οικογενειακό ιστορικό παίζει ρόλο, αφού οι άνθρωποι που νευριάζουν εύκολα, δείχνουν να έρχονται από οικογένειες με ελλειπή ή και χαώδη συναισθηματική επικοινωνία.
  3. Άκουσα σε μια συζήτηση πως πρέπει να ξεσπάω όταν θυμώνω. Τι λες;
    Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτή τη θεωρία για να κάνουν κακό στους γύρω τους. Έρευνες έχουν αποδείξει πως αυτή η μέθοδος ουσιαστικά καλλιεργεί το θυμό και δεν προσφέρει τίποτα στην ουσιώδη λύση του προβλήματος. Είναι πολύ καλύτερο να ανακαλύπτουμε τί πυροδοτεί το θυμό μας, και να αναπτύσσουμε προκαταβολικά μεθόδους, ώστε να εμποδίζουμε αυτά τα αίτια από το να μας φέρνουν στα άκρα.
  4. Πώς μπορεί κανείς να διαχειριστεί εποικοδομητικά το θυμό του;
    Είδαμε πως όταν θυμώνουμε, το κορμί μας βρίσκεται ξαφνικά σε τέτοια κατάσταση εγρήγορσης, που μοιάζει με την κατάσταση που φέρνει ένας αθλητής το σώμα του όταν προπονείται. Δε μας φαντάζομαι να αρχίζουμε το joking βέβαια όταν θυμώνουμε, αλλά σίγουρα μια καλή βόλτα, θα μας έκανε καλό! Οι πνεύμονες είναι σε διαστολή, έχει αυξηθεί η χωρητικότητά τους σε οξυγόνο, άρα ένας καλός περίπατος θα έχει και καλύτερη μεταβολική δυνατότητα, αφού περισσότερο οξυγόνο σημαίνει καλύτερες καύσεις, και καλύτερες καύσεις, αδυνάτισμα! Για τους ίδιους λόγους, θα μπορέσετε να κάνετε ποιοτικότερο sex, ενώ και κάποιες στατιστικές έχουν δείξει πως ένας τσακωμός, έχει σχεδόν ευεργετικό αποτέλεσμα σε όσους εκτονώνουν αργότερα τα σεξουαλικά τους ορμέμφυτα. Κι ένα ακόμα καταφύγιο για όσους έχουν καλλιτεχνικές δεξιότητες, είναι η άσκηση αυτών των δυνατοτήτων για την παραγωγή έργου, ζωγραφικού, μουσικού ή όποιας άλλης καλλιτεχνίας «κατέχει» ο θυμωμένος.

Ο θυμός μπορεί να θεωρηθεί μια εκτροχιασμένη φάση δημιουργικότητας, που εξεφρασμένη σε μια κοινωνικά αποδεκτή φάση, και πάντα μέσα στα πλαίσια του Νόμου, μπορεί να αποδώσει νέους Πόλοκ, Βαν Γκογκ ή άλλους Καζανόβα.
Θα δοκιμάσετε;

ΕΧΕΤΕ ΚΑΙ ΕΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ;  ΡΩΤΗΣΤΕ ΤΟΝ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ!

Βρείτε τον Ψυχολόγο Δημοσθένη Κ. Παναγιώτου στο:

Τηλ.: 6944257987 – 6984099670
mail: larisa.psychologos@gmail.com
FB: Δημοσθένης Παναγιώτου

Leave a Comment

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *